Geçtiğimiz yaz mevsiminde bu naçizane köşeden, fındık üreticisinin baş belası haline gelen kahverengi kokarca böceği (Halyomorpha halys) ne dikkat çekmiş yetkililere ‘bu zararlıya karşı daha etkin bir mücadele gerekiyor’ çağrısında bulunmuştuk.
Serzenişimizin ardından özellikle Trabzon İl Tarım ve Orman Müdürü İsa Kaplan, hem fındık üreticilerine destek mahiyetindeki çalışmalar hem de kokarca ile mücadele konusundaki sahadaki etkinliğiyle öne çıkmıştı.
Kaplan’ın, tarımın içinden gelen, çözüm odaklı ve üreticiyle sürekli temas halinde yürüttüğü idare anlayışı, bölgemizdeki mücadelenin ivme kazanmasına ciddi katkılar sağlarken alanıyla ilgili sorunlara duyarlılığı ve hızlı koordinasyon kabiliyeti, tarım camiasında güven veren bir duruş olarak kendini göstermişti.
Mevsim yine yaz...
Yetkililerin sorunla mücadelesi devam ede dursun, vatandaşımız da kendince bu soruna çare olabilmek maksadıyla bi’ hayli kafa yoruyor.
Birkaç gün evvel, Halil İbrahim Dokuyucu isimli Trabzonlu bir mühendisten yine bu minvalde bir e-posta geldi.
Yazdıkları, hakikaten konuya ilgisiz kalmayan her bireyin nasıl katkı sunabileceğine dair güzel bir örnek.
Kendisi ne ziraatçı ne entomolog lakin bu durum O’nu düşünmekten ve çözüm aramaktan alıkoymamış.
Sözü fazla uzatmayalım.
Sizleri Halil Bey’in noktasına virgülüne dokunmadığımız nazik mektubuyla baş başa bırakıyorum:
"Abdurrahman Bey merhabalar. Yazılarınızı ilgiyle takip etmekteyim. Hem bilgilendirici hem de düşündürücü noktalar beni yazılarınızın sıkı bir takipçisi yaptı. Öncelikle bu hususta teşekkürlerimi sunmak isterim. Bendeniz Halil İbrahim Dokuyucu. Trabzon’da bir kamu kurumunda makina mühendisi olarak çalışmaktayım. Aynı zamanda KTÜ Makina Mühendisliği Bölümü'nde doktora öğrencisiyim. 4. yılımı bitirmekte olduğum doktora çalışmalarımda artık tez aşamasındayım. Umuyorum yakın bir zamanda doktora derecemi hak edeceğim. Size kahverengi kokarca böceği ile mücadele konusunda ulaşmak istedim. Altını çizmek isterim ki konunun uzmanı değilim. Bölgemizde yaşayan diğer herkes gibi kahverengi kokarca böceğinin fındığımıza ve dolayısıyla bölge ekonomisine verdiği zarar beni çok üzüyor. Medyadan takip ettiğim kadarıyla bu zararlı ile mücadele konusunda yoğun bir gayret gösterilmekte. Çalışmaları takdirle takip ediyor ve emeği geçen herkesi gönülden kutluyorum. Şimdi asıl konuya gelmek isterim. Kahverengi kokarca böceği ile mücadele konusunda farklı bir yöntem önermek istiyorum. Konunun uzmanı olmadığım için belki bu yöntem çok saçmadır veya uygulanabilirliği yoktur. Lakin, uygulanabilirliği varsa ve başarılı olursa bölgemiz için faydalı olabilmek ihtimali beni heyecanlandırıyor. Eğer saçma bir fikir ise sadece ben bu fikri ortaya atmış olurum ve bir şey kaybetmiş olmam diye düşünüyorum. Bilimsel çalışmalarda bazen bir işin nasıl yapılmayacağını öğrenmek de öğrenme sürecinin parçası olabiliyor. Fikrimi aşağıda bilgilerinize sunuyorum. Etki alanınızın geniş olduğunu düşünerek bu fikri konunun ehli insanlara ulaştırabilirseniz çok müteşekkir olacağım. Daha önce ilgili kurumlara ve bilim insanlarına fikrimi e-posta aracılığıyla ilettim. Maalesef olumlu ya da olumsuz bir geri dönüş alamadım. Şimdiden teşekkürlerimi sunar, esenlikler dilerim.
Sayın Yetkili; Bölgemizdeki tarım faaliyetlerine ve dolayısıyla ülkemiz ekonomisine zarar veren kahverengi kokarca böceği ile mücadele çalışmalarınızı takdir ediyor ve teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Bu alanda uzman olmamakla birlikte kahverengi kokarca böceği ile mücadelede aklıma gelen bir yöntemi bilgilerinize sunmak isterim.
Yöntem: Erkek kahverengi kokarca böceklerinin toplanarak kısırlaştırılması ve yeniden yaşam alanlarına salınması.
Yöntemin Kilit Noktası: Erkek böceklerin laboratuvar ortamında kısırlaştırma sonucunu doğuracak bir mutasyona maruz kalmaları gerekmektedir. Bu konuda üniversiteler nezdinde araştırmalar (X ışınları kullanmak vb.) geliştirilebilir. Akabinde kısırlaştırılan böceklerin baskın hale gelmesi için uyaranlarla desteklenmesi süreci hızlandırabilir.
İşleyiş: Kısır ve baskın durumdaki erkek böcekler ile çiftleşen dişi böceklerin ürettiği yumurtalar döllenmeyecek ve popülasyon zaman içerisinde azalacaktır.
Önerilen mücadele yönteminin daha önce denenip denenmediği hususunda herhangi bir bilgim bulunmuyor. Mücadele çalışmalarına küçük de olsa bir katkı sunmaktan memnuniyet duyarım. Çalışmalarınızda başarılar dilerim. Saygılarımla."
★
Halil Bey’in önerdiği bu yöntem, aslında entomoloji literatüründe “Steril Böcek Tekniği” (Sterile Insect Technique) olarak bilinen, bazı ülkelerde başarılı sonuçlar vermiş bir yaklaşımın halk düzeyindeki sezgisel bir yansıması gibi görünüyor.
Bilimsel doğruluğu, uygulanabilirliği ve maliyeti elbette uzmanların değerlendirmesi gereken konular.
Lakin her şeyden önemlisi şu ki;
Bu topraklarda yaşayan bir yurttaş, Trabzon’un derdine kafa yorarak, “Acaba ben ne katkı sunabilirim?” sorusuna cevap arıyor.
Çözüm olsun ya da olmasın kıymetli olan da işte budur.
Hasılı…
Kıymetli okurumuzun emeği ve iyi niyetine bu köşeden selam olsun.
★ ★ ★
Yazmak iyi gelir.
Bana;
“[email protected]” adresinden ulaşabilirsiniz.
