Sararmış solmuş olsada, aradan uzun yıllar geçsede siyah beyaz yıllara ait fotoğraflarımız halen daha evlerimizin en güzel yerlerinde özenle muhafaza edilmektedirler değil mi!!!
Geçmişten günümüze, bizlere anılarımızı ölümsüzleştirecek binlerce fotoğrafı çeken, Trabzon'daki fotoğrafçılık sektörünün öncüsü kim diye sorsanız, aklımıza ilk gelen Ali ve İsmail Kaynar kardeşler tarafından 1928 yılında eski suluhanın altında kurulan Foto İPEK'tir deriz değil mi!!!
(Eski Suluhan yetmişli yıllar)
Cumhuriyet kurulduktan sonraki Trabzon'da ilk açılan fotoğraf stüdyosu aslında Foto Moda sahibi Hürrem bey olmasına rağmen Uzun sokaktaki faaliyetini çok kısa bir süre devam ettirmişse de, ondan sonraki süreçte fotoğrafçılığın öncülüğünü 75 yıl boyunca Trabzon'da tek başına Foto İPEK yapmıştır.
1920'li yılların başında Ulusça bir savaş kazanılmış Cumhuriyet ilan edilmiştir.
İlerleyen yıllarda Atatürk ilke ve devrimleri toplum katlarına hızlı bir biçimde yayılmaya başlamıştır.
(Foto İpek'in sahiplerinden İsmail Kaynar)
Böyle bir ortamda toplumun geleneklerinde, ihtiyaç ve beğenilerinde değişiklikler olması da gayet doğaldır.
Fotoğraf olayıda bu dönemde yaygın bir beğeni ve ilgi kazanmış bürokratik işlerde zorunlu hale getirilmiştir.
Fotoğraf makinesi o yıllarda artık amatörlerin ellerinde de görülür olmuştur.
Anadolu'da fotoğrafçılık cumhuriyetten sonra gerek fotoğrafhane, gerekse müşteri sayısı açısından da bir patlama yapmıştır denilebilir.
Dönemin özelliği, bu alanda rakipsiz olan gayrimüslim fotoğrafçıların Trabzon'dan ayrılmasıyla, bir boşluğun oluşması ve bu boşluğunda artık Türk ve Müslüman fotoğrafçılar tarafından doldurulması olmuştur.
(Bir mahalle maçı öncesi pazarkapılı ve sotkalı gençler ve takım kadroları)
Bu dönemde Trabzon'daki ilk fotoğrafçıların genellikle başka yörelerden Trabzon'a gelmiş olmaları da ilginçtir.
Olayın bir başka yönüde Trabzonlu gayrimüslim fotoğrafçıların bilerek veyahut bilmeyerek te olsa müslüman çırak yetiştirmemişlerdir.
Bir çok sebebide içine katarsak Trabzon'da Trabzon'lular tarafından kurulup 1928'de hizmete başlayan foto İpek, zamanımızın yüksek
Teknolojisine yenik düşmüş, fotoğrafçılık dalında öncü olmasına rağmen 2003'te, faaliyetini sonlandırmak zorunda kalmıştır.
(Doktor Fethi Kocabaş ve Nihat Kaynar Foto İpek'in önünde)
Aslında kapanan sadece Trabzon'un en eski ve kapısında müşteri kuyrukları oluşturan fotoğrafçısı değildi!!!
Cumhuriyetin kuruluşundan sonra zamanının Cumhuriyet Halk partisinin ileri gelenlerinin buluşma yeri olan Foto İpek de "İşte Son" diyerek kapanmıştı.
1983 yılında kurulan Sosyal Demokrat Halkçı partinin ilk genel başkanı Rahmetli Erdal İnönü bizzat Trabzon'a gelerek İl ve ilçe teşkilatlarını
Başta Nihat Kaynar olmak üzere, Ertuğrul Atakan, Durukal Çulha, Fuat Eyüpoğlu, Dr.Feti Kocabaş, ve Babam Temel Kandaz'la birlikte fotoğrafçı dükkanı olan foto İpek'te oluşturduklarını iyi biliyorum.
(Nihat Kaynar 1976 yılındaki Trabzonspor Liverpool maçı için İngiltere'de)
Nihat ağbi aynı zamanda bestekardı da.
Arkadaşlarıyla birlikte Sodep'in teşkilatlanmalarını bitirdikten sonra, Özgür Otel'de Erdal inönüyle, ud çalıp birlikte eğlenirlerken “Avukatin bestesi İnonü' yü mest etti diye O dönem ulusal medyada bile haber olmuş çok ses getirmişlerdi.
Sonradan Rahmetli Erdal İnönü dönemin Milli güvenlik konseyinden veto yiyerek partisinin başında seçimlere maalesef katılamamıştır.
(Erdal İnönü ve Nihat Kaynar Otel özgür'de)
Nihat Kaynar’in bir sandik dolusu bestesi vardı.
Sosyal hayatının içerisinde bestelerini ilham gelince yazar şehrin en önemli mekanlarından birisi olan özgür otelde ki masasında ağırladığı arkadaşlarına da fırsat buldukça hem ud çalar hemde söylerdi.
O dönemin Hürriyet gazetesi bölge yayın müdürü de foto ipek'in kurucularından Ali Kaynar'ın oğlu Orhan Kaynar'dı. Erdal İnönüyle, Nihat Kaynar'ın ulusal medyada çok ses getiren haberini de Rahmetli Orhan Kaynar yapmıştı.
(Foto İpek'in ikinci kuşak sahipleri Nihat ve Tevfik kaynar kardeşler Foto İpek'in önünde)
Yukarıda adı geçen isimler Trabzon'un bir dönemine damga vurmuş isimlerdi, hepsi rahmetli oldu. Allah'tan hepsine rahmetler diliyorum, mekanları cennet olsun İnşallah.
Foto İpek kapandıktan sonra sosyal demokratların uğrak ve buluşma yeri Rahmetli Alparslan Ereker'in, ünlülerinde uğrak yeri olarakta bilinen eski bağkur binasının yanındaki meşhur terzi dükkanıydı.
Trabzon'un altmışlı yıllardan sonrasını ve günümüze kadar olan hikayelerini ve yaşanmış efsanelerini çok iyi bilirim bilmesinede, altmışlı yıllardan geriye cumhuriyetin kuruluşuna kadar olan hikâyelerinide büyüklerimizin anlatımıyla dinleyerek öğrenmişimdir.
(Soldan sağa, İş insanı Necmettin Mert, İş insanı Sami Kandaz, Dr. Fethi Kocabaş, Dr. Gürbüz Kayaalp, Avukat Yusuf Kuvvet, Avukat Orhan Çobanoğlu, S.H.P. İl Başkanı Durukal Çulha, Oturanlar, İş insanı Temel Kandaz ve Avukat Nihat Kaynar)
Bir tane örnek vermek gerekirse altmışlı yıllarda Trabzon siyasetinde Cumhuriyet Halk partisi ve demokrat parti ağırlığı vardı.
Öyle rekabet içerisindeydiler ki, kulüplerini bile ayırmışlardı.
Sosyal demokratlar şehir kulübüne, demokrat partililerde Karadeniz kulübüne giderlerdi. Üstüne üstlük birbirlerinin kulüplerine zorda kalmayınca asla ve asla girip çıkmazlardı.
(Temel Kandaz ve C.H.P.nin Efsane İl Başkanı Ertuğrul Atakan)
Trabzon'un yaşayan hafızaları olan ve mekanlarında binlerce unutulmaz hatıralar barındıran bu iki güzide kulübümüz, ne kadar şanslıyız ki günümüze kadar faaliyetlerini sürdürerek gelebilmeyi başarabilmişlerdir.
Şehirde Demokrat parti ve Cumhuriyet Halk partisi olarak birbirleriyle yarış halinde olsalarda iki partinin idarecileri de aynı zamanda çok yakın dost ve arkadaştılar.
Yıllarca karşılıklı siyaset yapmalarına rağmen dostluk, arkadaşlık yaptılar, birbirlerinden kız alıp verdiler, ne olursa olsun dostluklarını asla ve asla bozmadılar.
Trabzon'umuzda o zamanlar öylesine asil ve güzel bir kültür vardı.
Şimdilerde o dostlukları ve kültürleri arar hale geldik maalesef.
(Foto İpek'in arşivinden
Soldan sağa
Celal Cahit Kandaz, Hüseyin Avni Kandaz, Hasan Kamil kandaz)
Yetmişli yılların ortasında göz bebeğimiz Trabzonspor'umuz Türk futbolunda Anadolu ihtilalini gerçekleştirdiği zaman başarılarının devamı sayılacak olan, Trabzon'da bir sıfır mağlup ettiği Liverpool karşısında İngiltere'de deplasmanda çok önemli bir maça çıkıyordu.
1976 yılında İngiltere'deki Liverpool Trabzonspor maçına, işte bizim için çok önemli olan o efsane maça fotoğraf makinesiyle giden
çok az sayıdaki Trabzonspor taraftarlarından biriside Foto İpek'in sahiplerinden Nihat Kaynar ağbiydi.
Nihat Kaynar ağbi çok renkli bir kişilik aynı zamanda çok güzel bir insandı.
Aynı zamanda iyi de bir avukat olmasına rağmen sporcu kişiliği de vardı.
Amcam Metin Kandaz'ın İdmangücü'nde kalecilik yaptığı yıllar birlikte aynı takımda futbol oynuyorlardı.
Babam Temel Kandaz'ın da çok iyi bir arkadaşıydı. Birlikte çok şakalaşırlar tabiri caizse yedikleri içtikleri ayrı gitmezdi.
Trabzon'un bir dönemine damga vuran güzel insanların hepsi bu dünyadan bir yıldız gibi kayıp gittiler.
Yetmişli yılların sonunda doğan çocukların nesli bir zamanların Trabzon'una katkı sağlamış, iz bırakmış insanlarını tanıma şansları olmadı ama ben çok şanslıydım. Çünkü ben hepsini yakinen tanımıştım.
Büyük şairimiz Nazım Hikmet'in elveda dediği gibi onlarda dostlarına, bu fani dünyaya elveda dediler.
Hoşça kalın
dostlarım benim
hoşça kalın!
Sizi canımda
canımın içinde,
kavgamı kafamda götürüyorum.
Hoşça kalın
dostlarım benim
hoşça kalın.
Resimlerdeki kuşlar gibi
dizilip üstüne kumsalın,
mendil sallamayın bana.
İstemez.
Ben dostlarımın gözünde kendimi
boylu boyumca görüyorum.
A dostlara,
A kavga dostu,
İş kardeşi,
A yoldaşlara,
Tek hecesiz elveda.
Kalın sağlıcakla...
