Bu hafta ülkemizin önemli sorunlarından biri (bana göre en önemli sorunu olan) NEET gençlerine dikkat çekmek istiyorum. NEET terimi, İngilizce “Not in Education, Employment, or Training” ifadesinin baş harflerinden oluşur ve eğitimde, istihdamda ya da herhangi bir mesleki eğitim programında yer almayan gençleri tanımlar. Ülkemizde ciddi bir genç nüfus olmasına karşın NEET oranlarının artmasıyla büyük bir sosyolojik çıkmazla karşı karşıya. Peki, bu durum neden bu kadar ciddi? Bu hafta ki yazımda bu konuyu derinlemesine ele almak istiyorum.

NEET Kavramı Nedir?

NEET, 15-29 yaş aralığındaki bireyleri kapsayan ve "ne eğitimde, ne istihdamda, ne de yetiştirme programında" bulunan gençleri tanımlayan bir kategoridir. Bu gruba dahil olan bireyler, herhangi bir eğitim sürecine katılmadıkları gibi aktif bir iş yaşamında da yer almamaktadır. NEET oranlarının yükselmesinde ekonomik zorluklar, kültürel bariyerler ve eğitim sistemindeki yapısal sorunlar önemli bir rol oynamaktadır. Ülkemiz, genç ve dinamik bir nüfusa sahip olmasına rağmen, 15-29 yaş aralığında NEET oranı açısından OECD ülkeleri arasında en üst sıralarda yer almaktadır. 2019 yılı verilerine göre, OECD ülkelerinde NEET oranı ortalama %12,8 iken, ülkemizde bu oran %28,8 olarak ölçülmüştür (Coşkun & Çelik, 2021).2021 TÜİK verileri, 15-24 yaş grubundaki gençlerin %24,7’sinin ne eğitimde ne istihdamda olduğunu göstermektedir. Bu oran, 3 milyon 115 bin genci ifade etmektedir. Ülkemizin genç nüfus potansiyeline rağmen bu kadar yüksek bir NEET oranına sahip olması, eğitimde ve istihdamda ciddi reform ihtiyacını gözler önüne sermektedir.

Türkiye'deki NEET Gençlerinin Artmasının Arkasındaki Nedenler Neler?

Türkiye’deki NEET gençlerinin sayısının artmasının arkasında bir dizi etken bulunuyor. Öncelikle, gençlerin iş gücüne katılmalarını engelleyen en büyük faktörlerden biri yüksek işsizlik oranları ve ekonomik sıkıntılar. Gençler, iş bulmakta zorlanıyor ve geçimlerini sağlamakta güçlük çekiyorlar. Diğer taraftan, eğitim sistemi de gençlerin iş dünyasında ihtiyaç duyulan becerilerle donanım kazanmasını zorlaştırıyor. Mesleki eğitim ve staj imkanlarının yetersizliği, onları iş gücüne katılmaktan alıkoyuyor. Bunun yanı sıra, bazı kültürel ve ailevi değerler, gençlerin iş gücüne katılmalarına engel olabiliyor; bazen aileler, çocuklarının eğitimde daha fazla ilerlemeleri gerektiğine inanarak, iş dünyasına adım atmalarını engelliyorlar. İş arama sürecindeki engeller ve sınırlı iş fırsatları da NEET oranlarını artıran önemli faktörlerden. Son olarak, sosyal güvenlik ve destek programlarının eksikliği, gençlerin hem eğitimde hem de iş hayatında aktif olmalarını daha da zorlaştırıyor. 

NEET Gençlerinin  Ekonomik Durumu: Bireysel ve Toplumsal Bir Kriz

Ülkemizdeki NEET (Eğitimde, İstihdamda veya Mesleki Eğitimde Yer Almayan) gençlerin ekonomik durumu, yalnızca bireysel bir sorun değil, aynı zamanda toplumsal ve ulusal ölçekte ciddi bir krizdir. Bu gençlerin iş gücüne katılamaması, düzenli gelir elde edememesi ve ekonomik bağımsızlıklarını kazanamaması, hem bireylerin yaşamlarını hem de ülke ekonomisini olumsuz etkilemektedir. İşsizlik nedeniyle kira, ulaşım ve gıda gibi temel ihtiyaçlarını karşılayamayan gençler, uzun vadede ekonomik bağımsızlıklarını kaybederken, yüksek enflasyon ve ekonomik kriz bu durumu daha da kötüleştirmektedir. Artan yaşam maliyetleri ve iş imkanlarının azalması, gençlerin iş gücüne katılımını zorlaştırırken, geleceğe dair ekonomik güvenlerini de zedelemektedir. NEET gençlerin tasarruf yapamaması, borçlanmaya zorlanmaları ve mali zorluklarla karşı karşıya kalmaları, ekonomik yükü artırmakta ve iş gücüne katılamamaları nedeniyle ülkenin ekonomik büyüme potansiyelini olumsuz etkilemektedir. Özellikle üretim sektörlerinde genç iş gücünün eksikliği, ekonomik kalkınmayı sekteye uğratırken, Ülkemizin genç ve dinamik nüfus potansiyeli, NEET oranlarının yüksekliği sebebiyle verimli bir şekilde değerlendirilememektedir.

NEET Gençlerinin Depresyon ve Anksiyete Sorunları 

NEET (Eğitimde, İstihdamda veya Mesleki Eğitimde Yer Almayan) gençleri arasında depresyon ve anksiyete, yaygın ve derin etkiler yaratan psikolojik sorunlardır. İşsizlik ve eğitimsizlik nedeniyle gelecek kaygısı, umutsuzluk ve yetersizlik hissi yaşayan bu gençler, sosyal karşılaştırmaların da etkisiyle kendilerini toplumdan dışlanmış ve başarısız hissetmektedir. Ekonomik güvensizlik, toplumsal baskılar ve belirsizlik hali, bu sorunları daha da derinleştirmektedir. Depresyon, gençlerde motivasyon kaybına ve umutsuzluğa neden olurken, anksiyete ise sürekli endişe ve stres yaratmaktadır. Uzun vadede bu durum, kronik ruhsal hastalıklar, sosyal izolasyon ve kariyer kayıplarına yol açabilmektedir. NEET gençlerin bu sorunlarıyla başa çıkabilmeleri için ücretsiz psikolojik destek hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve ailelerin daha destekleyici bir tutum sergilemesi büyük önem taşımaktadır. Gençlerin ruhsal sağlığını güçlendirmek, hem bireylerin yaşam kalitesini artıracak hem de toplumsal refahı yükseltecektir.

NEET Gençleri İçin Çözüm Önerileri: Mesleki Eğitimden Girişimciliğe, Sosyal Katılımdan Dijital Becerilere

Ülkemizdeki NEET gençlerin işgücüne katılımını artırmak ve ekonomik bağımsızlıklarını sağlamalarına yardımcı olmak için bir dizi çözüm önerisi uygulanabilir. İlk olarak, mesleki eğitim programlarının yaygınlaştırılması ve gençlerin işgücüne uyum sağlamalarını kolaylaştıracak yetenek geliştirme kurslarının artırılması gereklidir. Ayrıca, genç girişimciliği teşvik edecek finansal destekler ve mentorluk hizmetleri sunulmalı, gençlerin kendi işlerini kurmalarına fırsat tanınmalıdır. İş arama süreçlerini kolaylaştırmak için kariyer danışmanlık hizmetleri sunulmalı, staj ve iş deneyimi imkanları artırılmalıdır. Özellikle kadınların işgücüne katılımını artıracak esnek çalışma koşulları ve uzaktan çalışma seçenekleri sunulmalıdır. Teknolojik becerilerde eğitim alacak gençler için dijital beceri kursları düzenlenmeli ve gençlerin girişimcilik yetenekleri desteklenmelidir. Kamu ve özel sektör işbirliğiyle gençlere yönelik istihdam programları oluşturulmalı, psikolojik destek ve sosyal katılım projeleri ile gençlerin yaşam kaliteleri artırılmalıdır. Bu adımlar, ülkemizdeki genç nüfusunun potansiyelini daha verimli bir şekilde kullanarak NEET oranlarını azaltabilir ve gençlerin ekonomik bağımsızlıklarını kazanmasına yardımcı olabilir.
Bu yazımda Ülkemizdeki NEET gençlerini ele almaya çalıştım.

“Yeni yazıda buluşmak dileğiyle, bilgiyle kalın.”

Saygılarımla,
İrfan BAŞKAYA, MSC

[Kaynakça]
Coşkun, F. B., & Çelik, Z. (2021). Genç İşsizliğin Durumu: Ne Eğitimde Ne İstihdamdaki Gençlerin Eğitim Ve İstihdam Politikalarına Göre Analizi. Toplumsal Düşünce ve Araştırmalar Merkezi.