"Parasal Sıkılaşma ve Gelir Düzeyine Göre Tüketim Harcamaları" başlıklı araştırmada, sıkı para politikasının yüksek ve düşük gelirli vatandaşların harcamalarını farklı şekillerde etkilediği belirtildi.
Yüksek Gelir Grubunda Harcama Yavaşlaması Daha Fazla
TCMB Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdür Yardımcısı Altan Aldan, Yardımcı Ekonomist Barbaros Eriş ve Araştırmacı Alper Yıldırım tarafından hazırlanan analizde, farklı gelir gruplarının tüketim harcamaları incelendi. TÜİK'in Hanehalkı Bütçe Anketi verilerinin yanı sıra perakende sektörü ciro ve satış hacmi verileri kullanılarak yapılan çalışmada, enflasyonun ve parasal sıkılaşmanın hanehalkı üzerindeki etkileri değerlendirildi.
Araştırmaya göre, tasarruf yapma imkânı daha fazla olan yüksek gelir grubu, mevduat getirileri yükseldikçe harcamalarını azaltıyor. Buna karşılık, krediye daha bağımlı olan düşük gelirli bireylerin harcamaları ise yükselen kredi maliyetleri nedeniyle yavaşlıyor.
Gelir Gruplarına Göre Harcamalar Nasıl Değişti?
Araştırmada, tüketim harcamalarının daha iyi analiz edilebilmesi için ürünlerin gelir gruplarına göre üç farklı kategoriye ayrıldığı belirtildi. Yüksek, orta ve düşük gelir gruplarına hitap eden ürünlerin ciroları incelendiğinde, sıkı para politikasıyla birlikte tüm gelir gruplarında harcamaların azaldığı görüldü. Ancak en büyük düşüşün yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde yaşandığı ifade edildi.
Zenginler Tasarruf Yapıyor, Dar Gelirli Daha Fazla Zorlanıyor
2023 yılının ikinci çeyreğinde yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde yıllık ciro artışı, düşük gelir grubuna hitap eden ürünlerdeki artışın yaklaşık 1,5 katıydı. Ancak parasal sıkılaşma ile birlikte bu oranlar eşit seviyelere geriledi.
Analizde, yüksek gelir grubundaki bireylerin harcamalarını azaltarak tasarrufa yöneldiği ve bu nedenle lüks tüketim ürünlerinin satış hacminin düştüğü tespit edildi. Buna karşın, düşük gelir grubuna hitap eden ürünlerdeki harcama yavaşlamasının daha az olduğu ancak kredi maliyetlerinin artmasıyla alım gücünün daha fazla etkilendiği belirtildi.
Tüm Gelir Gruplarında Harcamalar Azaldı
Sonuç olarak, parasal sıkılaşmanın tüm gelir gruplarında harcamaların azalmasına neden olduğu ancak en belirgin yavaşlamanın yüksek gelir grubuna hitap eden ürünlerde yaşandığı ifade edildi. Bu durum, yüksek gelir grubunun tasarrufa yöneldiğini, düşük gelir grubunun ise enflasyondan daha fazla etkilendiğini ortaya koydu.
Merkez Bankası’nın yaptığı bu tespit, ekonomik politikaların ve enflasyonun toplumun farklı kesimleri üzerindeki etkilerini anlamak açısından büyük önem taşıyor.
