Kasım ayı boyunca Türkiye’yi sessiz bir kriz sardı. Sessiz diyorum, çünkü ne patlama sesi var, ne siren gürültüsü… Ama rakamlara bakınca insanın içi ürperiyor: 25’ten fazla ilde 1.000’den fazla kişi zehirlenme şikayetiyle hastanelere koşmuş. Gıda, kimyasal, ilaçlama… Ne ararsanız var.
Aslında mesele tek bir başlık değil; zincirin bütün halkaları aynı anda kopuyor. Ve o kopan halkaların ucu da doğrudan soframıza, otellere, düğün salonlarına, okul yemekhanelerine, yani hayatın tam ortasına dokunuyor.
xXx
Trabzon: Üç günde üç vaka… ve bir ölüm
Trabzon bu tablonun küçük bir özeti gibi. 17–19 Kasım arasında Ortahisar’da üç ayrı zehirlenme olayı yaşandı. Toplam 206 kişi etkilendi, bir kişi hayatını kaybetti.
Dolaylı Mahallesi’ndeki düğün yemeğiyle başladı her şey. Tavuk pilav, dolma… Hepsi masum görünür. Ama o akşam 100 kişi aynı belirtilerle hastanedeydi. Bir vatandaşın sözleri tabloyu özetliyor:
“Tavuk yedim, yemez olayım… Tarihi geçmiş miydi bilmiyorum.”
Ertesi gün Aydınlıkevler’de 69 yaşındaki Talat Alaca ile eşi, kasaptan aldıkları eti yedikten sonra hastaneye kaldırıldı. Alaca dört gün dayanabildi… Kanında salmonella tespit edildi. Eşi ise tedaviyle toparladı.
Bir gün sonra bir aile yemeği daha… Üç kişi, biri çocuk.
Üç gün. Üç vaka. Bir ölüm.
Bu, artık tesadüf kelimesinin yanından bile geçmiyor.
xXx
Sorun sadece Trabzon’da mı? Keşke…
Türkiye’nin dört bir yanında benzer haberler geliyor. Öğrenciler, işçiler, turistler, düğüne gidenler, sokakta kahve içenler…
Kayseri, Karabük, Kastamonu, Bursa… Aynı gün onlarca kişi aynı şikayetlerle acile gidiyor.
İstanbul’da Böcek ailesinin dört ferdinin hayatını kaybettiği otel vakası hâlâ aydınlatılmadı. Fosfin gazı mı, yanlış gıda mı, ikisi birden mi? Adli Tıp raporu bekleniyor. Bir başka vakada Türk kahvesine karışan kostik madde can aldı. Ortaköy’de iki turist sokak lezzetlerinden sonra hastanelik oldu.
Antalya ve Bodrum’da turistlerin toplu zehirlenmeleri turizm sezonu bitmişken bile devam ediyor.
Diyarbakır’da mangal gazı, Niğde’de zehirli bitki derken tablo genişledikçe genişliyor.
“Bu ay ne oluyor bize?” diye sormak artık lüks değil, zorunluluk.
xXx
Uzmanlar anlatıyor, ama dinleyen kim?
Ekonomik kriz gıdayı vurdu, ucuz ürünler çoğaldı. Denetçi sayısı bir milyon işletmeye 8 bin kişi. Matematik zaten başlı başına alarm veriyor. Soğuk zincir kırılıyor, hızlı bozulan gıdalar kontrolsüz dolaşıyor.
Üstüne bir de merdiven altı ilaçlamalar, turistik tesislerdeki yüzeysel prosedürler, mevsimin getirdiği karbonmonoksit tehlikeleri eklenince…
Tam bir “mükemmel fırtına”.
Ama en çok sinirlendiğim şey şu: Her olaydan sonra aynı açıklama geliyor.
“Gerekli inceleme başlatıldı.”
Sonra? Sonrası yok.
Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in sözleri aklıma kazındı:
“Son iki yılda 40 bin zehirlenme vakası, sistemin çöktüğünün fotoğrafıdır.”
Bundan daha net nasıl anlatılır?
xXx
Bu mesele tabu değil, ulusal bir sorun
Kasım ayı bize şunu gösterdi: Zehirlenme haberleri artık münferit değil. Zincirin her halkası zayıflamış durumda.
Toplu yemeklerde kullanılan ucuz malzemeler…
Yanlış saklama koşulları…
Otellerde kontrolsüz ilaçlama…
Günlük hayatta rastgele tüketilen sokak ürünleri…
Hepsi bir araya gelince tablo kararıyor.
Vatandaş ne yapacak?
Etiketlere bakacak, bilmediği yerden yemeyecek, mecbur kalmadıkça toplu yemeklerden uzak duracak…
Peki bu yeterli mi?
Elbette değil.
Asıl mesele, sofraya gelene kadar geçen yolun temizliği.
xXx
Son söz: Bu bir uyarı sinyali
Kasım ayı, Türkiye’ye güçlü bir uyarı verdi.
“Ben buradayım, dikkate alınmazsam daha da büyürüm” diyen bir kriz bu.
Ve kriz sadece sağlık değil; ekonomi, denetim, gıda politikası, turizm güvenliği… Hepsiyle bağlantılı.
Bugün konuşmazsak yarın konuşacak çok şeyimiz olmayabilir.
Bu nedenle mesele sadece bir haber değil; hepimizin gündemi.
Tabu değil, ertelenecek hiç değil.
Ulusal bir sorun.
Ve çözümü de ancak ulusal bir ciddiyetle gelir.