TTSO’da düzenlenen toplantıya Özbekistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Alişer Azamhocayev, Trabzon Özbekistan Fahri Başkonsolosu Sadık Soylu, TTSO Başkanı Erkut Çelebi ve TTSO Yönetim Kurulu üyeleri katıldı. 

Toplantıda ilk olarak Trabzon’un turizm ve sanayi olanaklarının tanıtıldığı kısa film gösterimi yapıldı. 

“ÖZBEKİSTAN TURİZMCİLER İÇİN BİR FIRSAT”

Film gösteriminin ardından açılış konuşması yapan TTSO Başkanı Erkut Çelebi, “Bugün Özbekistan ile ilgili ilk defa duyacağınız yatırım imkanları göreceğiz Özbekistan keşfedilmeyi bekleyen bir ülke. Yeraltı kaynakaları çok zengin. Madenler oldukça yoğun. Diğer taraftan verimli topraklara sahip bir tarım ülkesi. Pamuk üretiminde dünyada 5. sıradalar. Turizmi ve otelciler için oldukça iyi bir fırsat Özbekistan. Turistik altyapıyı barındıran bir ülke olarak değer katacak. Trabzon ve Tiflis arasında direkt uçuşlar başlayacak. İnşallah yakın zamanda Taşkent ve Trabzon arasında da direkt uçuşların olmasını isteriz. Bu çok önemli. İstanbul ve Ankara’dan Özbekistan’ın büyükşehirlerine yolculuk yapılıyor. Ama Trabzon’dan bu uçuşların yapılması süreyi daha da kısaltacaktır. Eylül ve Kasım aylarında Özbekistan turistik ziyaret için fazlasıyla uygun. İnşallah Fahri Konsolosumuz Sadık Soylu’da bu işin peşini bırakmayacaktır. Fahri Konsoloslar genelde bir bayrak dikip ofislerinde oturuyorlar. Ancak bu iş bu şekilde olmaz. Türkiye ile olan ihracat rakamlarını 4 milyar dolardan 10 milyar dolara çıkartmak için hep birlikte elimizden geleni yapacağız. Özbekistan’ın potansiyeli Dubai ve diğer arap ülkelerinden çok daha üst konuma gelecek. Aynı zamanda Türkiye’den de çok farklı değil. Bizim insanımız orada yabancılık çekmeyecektir. Bu sebeple tüm yatırımcılarımızın ziyaret etmesi ve olanakları değerlendirmesini tavsiye ederim” ifadelerini kullandı. 

“2 BİNDEN FAZLA TÜRK ŞİRKETİ VAR”

Özbekistan’daki yatırım fırsatları ve iş olanaklarının detaylarının görüşüldüğü toplantıda dış ticaret ve yatırım alanında iki ülke arasındaki sürekli gelişen ilişkiye vurgu yapan Büyükelçi Azamhocayev, “Bizim bir sözümüz vardır: “100 defa dinlemeden 1 defa görmek iyidir”. Ben Trabzon’a geldim ve burayı çok sevdim. 81 ilin 70’inde bulundum. Biz gençken sovyet dönemi zamanında bu denizin diğer tarafına çok geldik. Ama Trabzon bir başka. Bugün sunumu gördükten sonra ben sizin Özbekistan’daki fikri konsolosunuz olayım. Bizim ikili ilişkilerimizi çok daha geliştirmemiz lazım. Bu kapsamda Trabzon yöneticilerine ve Türk Hükümetine fahri konsolosluk açmamıza destek oldukları için şükranlarımı sunuyorum.  İki rakam söylemek istiyorum: ilki Türkiye’de 2 binden fazla Türk şirketi var. Özbekistan yavaş yavaş Türkiye modelini almaktadır. Bazen ben çocuklarımı Cumartesi ve Pazar günleri arıyorum; Kahvaltı yapıyorum diyorlar. Özbekistan’da bile kahvaltı kültürü yavaş yavaş başladı. Türk vatandaşları yavaş yavaş Özbekistan’a geliyorlar. Bizim bakanlıklarımızda Türk bürokratlar da çalışmaya başladı. Ben göreve geldiğim zaman ihracat rakamlarımız 1 milyar dolar civarındaydı. Bugün ise 4 milyar dolar seviyelerinde. Ben eminim Trabzon’la ticaret hacmimizi geliştirecek ve Başkanımızın söylediği gibi 10. Milyar dolar seviyelerine çıkartacağız. Çok teşekkür ederim. Burada Sadık bey başkanlığında herkesi Özbekistan’a davet ediyorum. Sadece turist olarak değil, aynı zamanda orada iş yapmak için davet ediyorum. Teşekkürler” diyerek sözlerini sonlandırdı. 

“ALTIN VE DOĞALGAZ ZENGİNİ”

Ankara Özbekistan Başkonsolosluğu Müsteşarı Maşrab Mamirov, Özbekistan’daki Yatırım Fırsatları’ndan bahsettiği sunumda ise, Özbekistan 450 bin kilometrekare toprak üzerine kurulu. Bağımsız devletler topluğuna üye bir ülkeyiz. Özbekçe, Rusça ve ingilizece yaygın olarak kullanılan diller arasında geliyor. 200’den fazla yüksek eğitim kurumlarımız mevcut. Aynı zamanda 30’a yakın yabancı eğitim kurumları da mevcut. Okuryazarlık oranımız ise %97 seviyelerinde. Orta Asya’nın tam olarak merkezinde yer alıyoruz konum alarak. Doğrudan yatırım olanakları üzerine konuşursak, Rusya, Çin ve Türkiye geliyor. Yabancı işletme sayısı olarak Türkiye, Özbekistan’da şirket kuran 3. Ülke konumunda yer alıyor. 2023 yılında yabancı şirketlerin Özbekistan’a kazancı 23 milyar dolar seviyerine geldi. 2024 yılında ise bu rakamı 30 milyar dolar seviyelerinde bekliyoruz.  Özbekistan’da yer alan en önemli doğal kaynaklarımız 5,2 bin tonla Altın, doğalgaz, bakır, uranyum, gümüş ve kömür rezervinde Dünya’nın önde gelen ülkeleri arasında yer alıyor. Biz bu rezervleri yurtdışı şirketlerine de veriyoruz. Türkiye’nin en büyük şirketlerinden bazı isimler de burada çalışmalar yapıyor.  Özbekistan’da işgücü maliyetleri düşük ancak aynı zamanda enerji maliyetleri de oldukça düşük. Ortalama maliyet 7-12 sent arasında değişiklik gösteriyor. Arazi fiyatları da oldukça düşük. Özbekistan’da 22 tane Organize Sanayi Bölgesi mevcut. 300 bin dolar ve 3 milyon dolara kadar, 3 milyon dolardan 10 milyon dolara kadar 5 yıl, 10 milyon dolarlık yatırımın üzerine ise 7 yıl kadar vergi muafiyeti getiriyoruz. 2017’den itibaren biz Özbekistan olarak yurtdışına açıldık. Bu 7 sene içerisinde büyük gelişim adımları atıldı. Yurtdışına verdiğimiz vize kolaylıklarını buna örnek olarak verebiliriz. İkinci reform olarak ise Devlet elinde bulunan şirketler dönüştürülerek özel hatırımcılara satıldı.

Örnek vermek gerekirse Özbekistan 2020 yılına kadar kola üretiyordu. Ardından bu şirketi özelleştirerek sattık. Türkiye ve Özbekistan arasındaki ilişkileri göz ardı etmemek lazım. Türkiye, Özbekistan’ın bağımsızlığını kabul eden ilk devlet. Türkiye ile Özbekistan arasında imzalanan anlaşmalar arasında yer alan Ticari dönüşüm anlaşmasını anlatmak isterim. Toplamda 3.1 milyar dolarlık bir anlaşma bu. Anlaşmada onlarca üründe iki tarafında vergi muafiyeti var. Ürünlerin artması için çalışmalarımıza devam ediyoruz. Biz Türkiye’ye bakır kablolar, pamuk, çinko, plastik ürünler, kimyasal ürünleri ihraç ediyoruz. Türkiye’den de mekanik ekipmanları kimyasal ürünler, Elektrik ekipmanları, inşaat ve tıbbi ürünleri ithal ediyoruz. 1883 işletme Özbekistan topraklarında Türklerin yatırımlarıyla faaliyet gösteriyorlar. Büyük projelerimizde Türk inşaat sektörünün deneyimlerinden. Faydalanıyoruz. Bu gibi çalışmalarda da deneyim ve tecrübeleri kullanmaya devam etmek istiyoruz” ifadelerini kullandı. 

Dışarıdan işçi getirme konusunda ne sorunlar olabilir?

İşgücü maliyetleri ortalama olarak 300-400 dolar seviyelerinde. Asgari ücret diye bir söylem yok bizde. Aynı meslek taşrada 200 dolar seviyelerindeyken büyükşehirlerimizde 600-700 dolar seviyelerine çıkabilir. Bu tamamen size kalmış bir durum. 

Akaryakıt istasyonlarının durumu nedir, yenilik çalışmaları nasıl gidiyor?

-2017’de Cumhurbaşkanımız göreve geldikten sonra, Özbekistan’da yabancı yatırımcı sayısı fazlasıyla arttı. Bu sebeple eski ve köhne binalar kalmadı. Bu sayede akaryakıt istasyonlarında büyük bir değişim yaşandı.

Program Özbekistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Alişer Azamhocayev ve TTSO Başkanı Erkut Çelebi’nin hediye takdimlerinin ardından sona erdi.

KAYNAK: 61SAAT HABER MERKEZİ