Farklı bir dokunuş, farklı bir tat isteyenleri cezbeden, renk tonuyla bile farklılık yaratan Trabzon dondurmasının yapımındaki her ayrıntıyı, gelenekten geleceğe uzanan bu eşsiz lezzet yolculuğunun izlerini takip ederek Doç. Dr. Mehmet Akif Şen'in Gelenekten Geleceğe Trabzon Mutfağı ve Kültürel Değerler kitabındaki bilgilerden yararlanarak sizler için bir araya getirdik.
Trabzon dondurmasının tarihi lezzeti: Gelenekten geleceğe
Trabzon, sadece muazzam manzaraları ve kültürüyle değil, aynı zamanda yüzyıllardır süregelen geleneksel tatlarıyla da ünlüdür. Bu tatlardan biri ise, şehrin simgesi haline gelmiş Trabzon Dondurması… Halk arasında “Trabzon sade” olarak bilinen bu dondurma, benzersiz yapılışı ve lezzetiyle yerli ve yabancı birçok tat meraklısının ilgisini çekiyor.
Trabzon dondurması, özellikle sade ve karamelize rengiyle dikkat çeker. Beyaz dondurmaların aksine, sarımtırak bir renge sahip olan Trabzon dondurması, lezzetinin ve renginin sırrını kullanılan malzemelerdeki özgünlükten alır. Süt, şeker ve salep karışımının uzun süre kaynatılmasıyla elde edilen bu özel dondurma, her aşamada sabır ve özen gerektiren bir üretim sürecine sahiptir.
Tarihi bir lezzet yolculuğu
Trabzon dondurmasının tarihi 1880'li yıllara kadar uzanır. O dönemlerde, Akçaabat'ta yaşayan bir Trabzonlu Rum olan Vasili, İstanbul'da öğrendiği dondurma yapımını şehre getirerek, Sarıtaş Mahallesi'nde bir kilisenin yanındaki kar kuyularında dondurma üretmeye başlamıştır. Osman Baş’ın dedesi Molla Mehmet, bu geleneği daha da geliştirerek kışın koz helvası, yazın ise dondurma üretmiş ve şehre bu geleneksel lezzeti tanıtmıştır.
Günümüzde ise Trabzon dondurması, eski geleneklere sadık kalınarak ve gelişen teknoloji ile daha modern makinelerle üretilmektedir. Ancak, eski yöntemlerin izleri hala bu eşsiz tatta korunmaktadır.
Trabzon dondurması nasıl yapılır?
Trabzon dondurmasının yapımı, titizlikle yapılan bir işçilik gerektirir. İlk adımda taze ve tam yağlı süt, büyük kazanlarda kaynatılır. Ardından, şeker eklenir ve karıştırılmaya devam edilir. Sütün kaynamaya başlamasından yaklaşık bir saat sonra, her bir kilogram süt için 70 gram şeker eklenir ve karıştırma işlemi yaklaşık 45 dakika sürer.
Süt karışımı koyulaşmaya başladığında, sıradaki adım salep eklemektir. Ancak salep doğrudan süte karıştırılmaz. Bunun yerine, kaynayan sütle karıştırılmış salep bir çalparaya alınarak, karışım iyice çözülene kadar karıştırılır. Bu özel işlem, Trabzon dondurmasının kıvamını ve dokusunu veren temel unsurlardan biridir. Ardından, karışım yaklaşık 5,5 saat daha kaynatılmaya devam edilir.
Son olarak, bu karışım 12 saat boyunca dinlendirilir ve ardından dondurma makinelerinde -18°C’de 24 saat dondurularak servise hazır hale gelir. Sonuç, koyu karamel rengiyle, yoğun bir kıvam ve eşsiz bir lezzet elde edilen Trabzon dondurmasıdır.
Gelenekten geleceğe lezzet taşıyanlar
Trabzon dondurması, sadece bir tat değil, aynı zamanda bir kültür mirasıdır. Şehirdeki birçok dondurmacı, bu geleneksel tarifleri günümüze taşımak için titizlikle çalışmaktadır. Hamsiköy’den temin edilen taze sütler ve Burdur’dan getirilen kaliteli salepler, bu dondurmanın lezzetindeki benzersizliği sağlar.
Günümüzde, Trabzon dondurmasının yapımında kullanılan modern makineler, eski usullerin aksine daha hızlı ve verimli olsa da, geleneksel üretim yöntemlerinden sapılmadan üretilmektedir. Trabzon’un kendine has sıvı ve kara karışımı olan bu dondurma, aslında hem geçmişin hem de bugünün birleşimidir.
Efsanevi bir lezzet
Trabzon dondurması, her lokmada geçmişin izlerini taşıyan, yüzyıllardır süregelen bir geleneksel tat olarak, Trabzon’un en değerli gastronomik miraslarından biridir. Şehre özgü bu dondurmayı tatmak, sadece bir lezzet yolculuğuna çıkmak değil, aynı zamanda bir kültürü, bir geçmişi yaşamak anlamına gelir.
ÖNEMLİ BİLGİLENDİRME
Doç. Dr. Mehmet Akif Şen'in Gelenekten Geleceğe Trabzon Mutfağı ve Kültürel Değerler kitabındaki bilgilerden yararlanılmıştır.