Türk tarihine, sonsuza dek batmayacak bir güneş gibi doğan Mustafa Kemal Atatürk; “Beş sene önce ilk kez Samsun’a ayak bastığım zaman bana kalp gücü veren yurttaşlarımın ilk safında Trabzonluların bulunduğunu asla unutmayacağım.” diyerek, Anadolu tarihi ve coğrafyasında her zaman kendine özgü bir yeri ve önemi olan Trabzon ve Trabzonlular için söylediği övgü dolu sözleri sonsuza dek tarih sayfasına bir onur belgesi olarak kaydedilmiştir..
TRABZON’A İLK ZİYARET
Mustafa Kemal’in Trabzon’a ilk ziyaretleri; 15-17 Eylül 1924 tarihinde, Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması ile Öğretim Birliği devrim yasalarının çıkarılmasının ardından, İstanbul basınında karşı devrimciler tarafından yazılan karalama yazılarının yazıldığı bir döneme rastlıyordu.
Burada yaptığı konuşmalarla karşı devrimcilere sert cevaplar veriyor, ulus egemenliğine dayalı genç Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme sürecinde atacağı adımlar ve izleyeceği politikalar konusunda geniş açıklamalar yapıyordu.
TRABZON’A İKİNCİ ZİYARET
27-29 Ekim 1930 tarihlerinde yaptığı ikinci ziyaretleri, aynı yıl çıkarılan Belediye yasasıyla Türk kadınına verdiği seçme ve seçilme hakkının en önemli uygulama alanı bularak Belediye Meclisine üç bayan üyenin seçildiği günlere rastlar.
Aynı günlerde, çok partili demokrasiye geçiş arayışlarının sonunda kurulan Serbest Fırka’nın kapatılmış olması, onun yurt gezisine çıkarak halkın nabzını tutmaya çalışması, bu gezinin diğer sebeplerinden biridir.
BASTONU İLE NEYİ İŞARET ETTİ..
Atatürk’ün 3 kez geldiği Trabzon’da tarihe pek fazla düşülmeyen yaşanmışlıklar da vardır.. Mesela ilk ziyaretinde, Hükümet binasına gelen Atatürk, Salonun çatlak ve kopuk kireçli duvarlarına bastonuyla dokunduktan sonra Vali’ye dönerek;
“Herhalde tamir edilmeli” diye uyarıda bulunuyordu. Tapu dairesinde, kayıtları inceleyip memurlara sorular soran Mustafa Kemal hükümet meydanına çıkarak buradaki askerlerin her takımına ayrı ayrı kısa hareketler yaptırdıktan sonra üst kapıdan çıkarak binadan ayrılıyordu.
Binanın ön bahçesinde resmi geçit töreni yapıldıktan sonra otomobiliyle konaklaması için düzenlenen Eski Karargah binasına (Trabzon Müzesi) geçer.
İNÖNÜ’YE TRABZON’DAN TELGRAF
Atatürk’ün ilk ziyaretinde, Trabzon’da geçirdiği ilk günün ardından, halkın tek vücut halinde gösterdiği ilgi ve sevgiden çok duygulanan Mustafa Kemal programın tamamlanmasından sonra Başbakan İsmet İnönü’ye çektiği telgrafta izlenimlerini ve mutluluğunu şu cümlelerle anlatıyordu.
“Bugün kable’z-zeval (öğleden önce) saat onda Trabzon’a geldik.
Deniz kıyılarından başlayarak tebrik-i güzergaha şitab eden (karşılama alanına gelen) halkın çok samimi ve kalbi tezahüratı arasında Beledi, Halk Fırkası ve Hükümet’e gidildi.
Hükümet civarında kıta’-i askeriyenin teftiş ve resm-i geçidini müteakib şehirde tahsis olunan ikametgaha geldik. Muhterem halkın gösterdiği muhabbetten çok memnunum.”
ATATÜRK’ÜN YİĞİT TRABZONLUSU..
Kahramanmaraş’ın savunmasında büyük yararlıklar gösteren, makineli tüfeğiyle bir Fransız birliğini dar bir geçitte durdurarak milis kuvvetlerimizin düşman tarafından çevrilmesini önleyen Hüsnü Çavuş, gösterdiği hedef uğruna yıllarca cepheden cepheye koştuğu, omuz omuza vuruştuğu ve kalbinin en müstesna yerinde yaşattığı Mustafa Kemal’in yüzünü Trabzon’da görmüş, sohbetinde bulunmuş olmanın verdiği onur ve gururla ayağa kalkarak şunları söylüyordu.
“Muhterem Gazi Paşam
Biz bu hizmetleri; ulusal egemenliğimiz, ulusal bağımsızlığımız için, onurumuz için, Türklüğümüz için, şanlı bayrağımızın gökyüzünde sonsuza kadar dalgalanması için yaptık. Başkomutanımızla, Türk’ün ölümsüz güneşi Gazimizle, yedi düvele meydan okuyup denize döktük. En büyük kıvanç ve övüncümüz, Sizi aramızda ve başımızda görmektir. Ulu Gazi Paşamız, Allah sizleri Türk ulusuna bağışlasın...”
Milli mücadelenin kahraman gazisi Hüsnü Çavuş’un bu sözlerinden çok duygulanan Atatürk salondakilere dönerek:
“İşte vatanı kurtaran ülkü: Kuva-i Milliye Ruhu ! Sağolunuz kahraman vatan evlatları”
diye seslenerek, dünyanın bir türlü çözemediği ulusal bağımsızlık savaşının gizli gücünü açıklıyordu. Gazi Mustafa Kemal Paşa, Trabzon’un kahraman gazileriyle Belediye’de yaptığı bu içten söyleşiden, ulusal kurtuluş savaşının anılarını yeniden yaşamış ve çok mutlu olmuştu.
DİN DERSİ HOCASI İLE…!
Atatürk Trabzon Lisesi’ni ziyaretinde öğretmenler odasında, Din Dersi öğretmeni Ahmet Hamdi Efendi’ye “Vela Tin Ve’z-Zeytun” adlı ayetin açıklamasını yapmasını istemişti.
Trabzon Lisesi’nin “Spor Yurdu”nu ziyaret eden Mustafa Kemal, okul hatıra defterine kendi el yazısıyla spor tarihimize geçen: “Bedeni idman, fikri idmanla müvazi gitmelidir” sözlerini yazıyordu.
TRABZON LİMANI VE ATATÜRK’ÜN ÖNGÖRÜSÜ..
Atatürk, Trabzon’a 3’üncü ziyaretinde Gümrük üzerinde, limana nazır bir yerde kendisi için hazırlanmış mekanda oturup Tahsin Uzer ile Kazım Orbay’dan liman hakkında bilgiler aldıktan sonra;
“Trabzon Limanı’nın modern ve ihtiyaca cevap verecek büyüklükte olmasının bütün doğu illerinde tesirinin görüleceğinden şüphe etmiyorum” diyerek limanın Anadolunun içlerine demir yolu ile bağlanması gerektiğini de belirtiyordu.. Bu bir vasiyetti ama ne yazık ki,hala gerçekleşmedi..
MAL VARLIĞINI TRABZON’DA BAĞIŞLADI
10 Haziran 1937
3’ünc Trabzon ziyaretinde.. Şimdi Atatürk köşkü diye bilinen ikametgahında, yemek masasında ayağa kalktı.. Elini cebine attı. Cebi dışarı çıkardı.Bom boştu.. Dedi ki..”Paraya ihtiyacım yok. Gerekirse bana Milletim bakar” . Ve bütün mal varlığını o gün Türk Milletine bağışladı..
SENİ UNUTMAYACAĞIZ.
SENİ UNUTTURMAYACAĞIZ
SENİNLE BİRLİKTE SONSUZA DEK YAŞAYACAĞIZ..
